ផ្តាសាយជាជំងឺមួយដែលកើតមានញឹកញាប់៖ មនុស្សពេញវ័យភាគច្រើនកើតផ្តាសាយយ៉ាងហោចណាស់ម្តងក្នុងមួយឆ្នាំ នៅពេលដែលកុមារអាចកើតវាច្រើនដងក្នុងមួយឆ្នាំ។ ផ្តាសាយធម្មតាគឺជាការបង្ករោគដោយវីរុសនៅប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើមផ្នែកខាងលើ ដែលបណ្តាលដោយវីរុសផ្សេងៗ។ រោគសញ្ញារួមមានតឹងច្រមុះ ក្អក ឈឺក ហៀរសំបោរ និងគ្រុនក្តៅ—ផ្តាសាយធម្មតាអាចធ្វើឱ្យអ្នកមានអារម្មណ៍ពិបាកក្នុងខ្លួនខ្លាំង។
មនុស្សស្ទើរតែទាំងអស់មានទំនោរកើតផ្តាសាយអំឡុងខែរងារ ប៉ុន្តែវាអាចកើតឡើងនៅពេលណាមួយក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ផ្តាសាយជាធម្មតាមានរយៈពេលរហូតទៅដល់ 7 ទៅ 10ថ្ងៃ។ ទោះបីជាផ្តាសាយ និងគ្រុនផ្តាសាយអាចមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា តែវាទាំងពីរមិនដូចគ្នានោះទេ។ គ្រុនផ្តាសាយ ជា ធម្មតាបណ្តាលឱ្យមានរោគសញ្ញាធ្ងន់ធ្ងរជាង។viii
ពេលដែលមិនមានការព្យាបាលឱ្យជាដាច់ចំពោះផ្តាសាយធម្មតា យើងមានឱសថដែលផ្សំឡើងពី paracetamol រួមផ្សំទាំងការសម្រាក អាចជួយ ពន្លឿនការជាសះស្បើយរបស់អ្នក។
តើវាជាផ្តាសាយមែនឬទេ? រោគសញ្ញាញឹកញាប់បំផុតទាំង 3៖
បន្ទាប់ពីអ្នកប្រឈមជាមួយនឹងវីរុសផ្តាសាយ ជាធម្មតារោគសញ្ញានឹងលេចឡើងក្នុងអំឡុងពេល 3ទៅ4ថ្ងៃ។ ការរមាស់កជាញឹកញាប់គឺមួយក្នុងចំណោមសញ្ញាដំបូងៗដែលអ្នកលេចចេញរោគសញ្ញាអ្វីមួយ។ បន្ទាប់មកទៀតអ្នកអាចវិវត្តទៅជាក្អក និងហៀរសំបោរ។ ប្រសិនបើអ្នកមានអារម្មណ៍អស់កម្លាំង ឬមិនស្រួលខ្លួន អ្នកអាចនឹងកើតជំងឺផ្តាសាយ។ សញ្ញារបស់វាអាចនឹងប្រែប្រួលពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ ប៉ុន្តែរោគសញ្ញានៃជំងឺផ្តាសាយអាចរួមមាន៖
1. ឈឺបំពង់ក និង/ឬ ក្អក
2. ហៀរសំបោរ និងតឹងច្រមុះ
3. ឈឺខ្លួន និងមានអារម្មណ៍មិនស្រួលខ្លួនជាទូទៅiv
តើអ្វីទៅជាសញ្ញានៃជំងឺផ្តាសាយធម្មតា?
ជំងឺផ្តាសាយអាចធ្វើឱ្យអ្នកមានអារម្មណ៍អស់កម្លាំង និងដូចជាអ្នកអស់ថាម ពល។ ប៉ុន្តែជាមួយនឹងវីរុសខុសៗគ្នាច្រើនជាង 200 ប្រភេទដែលអាច បណ្តាលឱ្យផ្តាសាយ រោគសញ្ញារបស់វាមានអាចនឹងប្រែប្រួលពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត។ ជាធម្មតា ជំងឺផ្តាសាយប៉ះពាល់ដល់រាងកាយអ្នកទាំង មូល។i
រោគសញ្ញានៃជំងឺផ្តាសាយធម្មតារួមមាន៖
ក្អក អាចមានស្លេស្ម៍ ឬស្ងួត។ ភាពខុសគ្នាគឺថាក្អកមានស្លេស្ម៍បញ្ចេញទឹករំអិលខ្លះៗពីប្រព័ន្ធដង្ហើមរបស់អ្នក។ ក្អកមានស្លេស្ម៍ធ្វើឱ្យមានអារម្មណ៍ដូចជាមានអ្វីមួយជាប់នៅក្នុងបំពង់ករបស់អ្នក ហើយជាធម្មតាអ្នកនឹងអាចមានអារម្មណ៍ថាមានទឹករំអិល។ ដូចដែលឈ្មោះបង្ហាញ ក្អកស្ងួតមិនមានមកជាមួយដោយការកកើតស្លេស្ម៍ទេ។ វាធ្វើឱ្យមានអារម្មណ៍រស្កៀប ឬដូចជាមានអ្វីមួយគគ្រាតនឹងផ្នែកខាងក្រោយនៃបំពង់ករបស់អ្នក។
ក្អកអាចមានរយៈពេលយូរ ហើយជួនកាលជារោគសញ្ញាចុងក្រោយនៃ ផ្តាសាយធម្មតាដែលនឹងបាត់ទៅវិញ។ iii
ភាពខុសគ្នារវាងផ្តាសាយ និងគ្រុនផ្តាសាយ មានអ្វីខ្លះ?
យើងទាំងអស់គ្នាសុទ្ធតែធ្លាប់កើតជំងឺផ្តាសាយពីមុនមក ប៉ុន្តែពេលខ្លះវាអាចពិបាកនឹងកំណត់ថាជំងឺរបស់អ្នកជាផ្តាសាយ ឬគ្រុនផ្តាសាយ។ ដូច្នោះហើយ តើអ្នកអាចដឹងបានយ៉ាងដូចម្តេច? រោគសញ្ញាគ្រុនផ្តាសាយមានទំនោរជាធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងជាងហើយកើតមានរហ័សជាងរោគសញ្ញាផ្តាសាយ។ មួយក្នុងចំណោមភាពខុសគ្នាដ៏សំខាន់រវាងផ្តាសាយ និងគ្រុនផ្តាសាយ គឺគ្រុនក្តៅ ប៉ុន្តែមានសញ្ញាមួយចំនួនផ្សេងទៀតដែលត្រូវពិនិត្យមើល viii៖
រោគសញ្ញា |
ផ្តាសាយធម្មតា |
គ្រុនផ្តាសាយ |
គ្រុនក្តៅ |
មិនញឹកញាប់ចំពោះមនុស្សពេញវ័យ ឬកម្រិតស្រាល; ញឹកញាប់ចំពោះកុមារ |
ញឹកញាប់ខ្លាំង |
ឈឺក្បាល |
ម្តងម្កាល |
ញឹកញាប់ |
ឈឺខ្លួន |
ម្តងម្កាល |
ញឹកញាប់ |
អស់កម្លាំង |
ញឹកញាប់ |
ញឹកញាប់ខ្លាំង |
តឹងច្រមុះ និងហៀរសំបោរ |
ញឹកញាប់ខ្លាំង |
ម្តងម្កាល |
ឈឺបំពង់ក |
ញឹកញាប់ខ្លាំង |
ម្តងម្កាល |
ក្អក |
ញឹកញាប់ |
ញឹកញាប់ |
តើជំងឺផ្តាសាយជាអ្វីឱ្យប្រាកដ?
ជំងឺផ្តាសាយធម្មតាគឺជាការបង្ករោគលើផ្លូវដង្ហើម ទៅតាមរដូវកាល។ វាបង្កឡើងដោយពពួកវីរុសមានឈ្មោះថា rhinovirus និងចម្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតតាមរយៈការប៉ះពាល់ស្បែក ឬខ្យល់ក្នុងបរិយាកាស—ឧទាហរណ៍នៅពេលដែលអ្នកជំងឺ កណ្តាស់។
រោគសញ្ញាអាចលេចចេញក្នុងអំឡុងពេល 3ទៅ4ថ្ងៃបន្ទាប់ពីឆ្លងរោគ ហើយមានរយៈពេលរហូតដល់ 7 ទៅ 10 ថ្ងៃ។
មជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រង និងបង្ការជំងឺរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានប៉ាន់ប្រមាណថាមនុស្សពេញវ័យជាមធ្យមមានជំងឺផ្តាសាយពី 2ទៅ3ដងក្នុងមួយឆ្នាំ។ កុមារអាចនឹងឈឺញឹកញាប់ជាងនេះ។v
កត្តាហានិភ័យទាំង 5 ចំពោះការកើតជំងឺផ្តាសាយ៖
តាផ្តាសាយអាចធ្វើឱ្យមនុស្សមានភាពខ្សោយ។ វាជាមូលហេតុមួយក្នុងចំណោមមូលហេតុចម្បងៗដែលធ្វើឱ្យមនុស្សពេញវ័យខកខានទៅធ្វើការ និងកុមារត្រូវ មិនបានទៅសាលាហើយត្រូវសម្រាកនៅផ្ទះ។
វាជារៀងធម្មតាទេ ដែលអ្នកចង់រករូបមន្តព្យាបាលផ្តាសាយដែលផ្តល់ការធូរស្បើយឆាប់រហ័ស។ ប៉ុន្តែមិនមានការព្យាបាលឱ្យជារហូតសម្រាប់ផ្តាសាយធម្មតា និងគ្រុនផ្តាសាយទេ។
ជាទូទៅ នៅពេលអ្នកកើតផ្តាសាយ អ្នកត្រូវសម្រាកលើគ្រែ និងត្រូវការពេលវេលាសម្រាប់ផ្តាសាយវិវដ្ត រួមទាំងដើម្បីឱ្យរាងកាយជាសះស្បើយ។ ឱសថផ្តាសាយ និងជម្រើសព្យាបាលផ្សេងទៀតអាចរកបានដោយផ្តោតទៅលើការធ្វើឱ្យរោគសញ្ញាធូរស្បើយ។
តើខ្ញុំអាចលេបឱសថផ្តាសាយអ្វីខ្លះ?
ពួកវាក៏ជួយបញ្ចុះកម្តៅផងដែរ។ ឱសថបំបាត់ការឈឺចាប់រូបមន្តធម្មតាមិនបានជួយឱ្យធូរស្បើយពីការតឹងច្រមុះទេ។ Panadol Cold & Flu រួមមាន phenylephrine hydrochloride ដើម្បីឱ្យធូរស្បើយពីការតឹងច្រមុះ និង dextromethorphan ដើម្បីទប់ការក្អកខ្លាំង និងក្អកស្ងួត។
តើវិធីសាស្រ្តអ្វីខ្លះដែលជួយក្នុងការព្យាបាលនៅផ្ទះ ?
នៅពេលណាដែលខ្ញុំគួរទៅជួបគ្រូពេទ្យ?
ដោយសារវាអាចជាសញ្ញានៃការបង្ករោគផ្សេងទៀត ដូចនេះចូរពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬអ្នកជំនាញវេជ្ជសាស្រ្ត ប្រសិនបើអ្នកមានសញ្ញាណាមួយក្នុងចំណោមសញ្ញាទាំងអស់ដូចខាងក្រោមនេះ x៖
បើចង់បានឱសថមានគុណភាពល្អ សូមទិញឱសថ ដែលមានបិទលតាបត្របញ្ជាក់លេខបញ្ជិកា CAM R4 2712 IP-04 (Panadol 500), CAM R2 0011 IP-10 (Panadol Extra), CAM R2 0012 IP-10 (Panadol Cold&Flu) តាមឱសថស្ថាន ឱសថស្ថានរង ដែលមានច្បាប់ និងស្លាកសញ្ញា Logo របស់ក្រសួងសុខាភិបាល។ ការផ្សព្វផ្សាយនេះត្រូវបានអនុញ្ញាតដោយក្រសួងសុខាភិបាល រួចមកហើយ។
បើមានប្រតិកម្មរំខានរបស់ឱសថ សូមរាយការណ៍មកនាយកដ្ឋានឱសថ តាមរយៈលេខទូរស័ព្ទ 012 673 268/ 089 498 883 ឫអ៊ីម៉ែល pv.center@ezecome.com.kh ឫ website: https://www.ddfcambodia.com/ និងលេខទូរស័ព្ទរបស់ក្រុមហ៊ុន DKSH 067 555 752
ឯកសារយោង
i. Worrall G. ផ្តាសាយធម្មតា។ គ្រូពេទ្យគ្រួសារកាណាដា។ 2011;57(11):1289-1290. ទាញយកនៅថ្ងៃទី 15 ខែធ្នូ ឆ្នាំ 2018។ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3215607/
ii. ការកណ្តាស់៖ MedlinePlus Medical Encyclopedia. medlineplus.gov. ទាញយកនៅថ្ងៃទី 5 ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 2020។ https://medlineplus.gov/ency/article/003060.htm
iii. Atkinson SK, Sadofsky LR, Morice AH. តើ rhinovirus បណ្តាលឱ្យកើតផ្តាសាយធម្មតា ក្អក យ៉ាងដូចម្តេច? BMJ ការសិក្សាបែបបើកចំហនៃប្រព័ន្ធដង្ហើម។ 2016;3(1):e000118. doi:10.1136/bmjresp-2015-000118
iv. Allan GM, Arroll B. ការបង្ការ និងការព្យាបាលផ្តាសាយធម្មតា៖ ការឱ្យអត្ថន័យតាមភស្តុតាង។ ព្រឹត្តប័ត្រសមាគមវេជ្ជសាស្រ្តកាណាដា។ 2014;186(3):190-199. doi:10.1503/cmaj.121442
v. CDC. ផ្តាសាយធម្មតា៖ ការពារខ្លួនអ្នក និងអ្នកផ្សេងទៀត។ មជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រងនិងបង្ការជំងឺ។ បោះពុម្ពនៅថ្ងៃទី 11 ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2019។ https://www.cdc.gov/features/rhinoviruses/index.html
vi. Cohen S, Tyrrell DAJ, Smith AP. ស្ត្រេសផ្លូវចិត្ត និងភាពងាយឆ្លងផ្តាសាយធម្មតា។ ព្រឹត្តប័ត្រវេជ្ជសាស្រ្តអង់គ្លេសថ្មី។ 1991;325(9):606-612. doi:10.1056/nejm199108293250903
vii. InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: វិទ្យាស្ថានសម្រាប់គុណភាពនិងប្រសិទ្ធភាពក្នុងការថែទាំសុខភាព (IQWiG); 2006-. ផ្តាសាយធម្មតា៖ ការធូរស្បើយសម្រាប់តឹងច្រមុះ ក្អក និងឈឺបំពង់ក។ [ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនៃថ្ងៃទី 8 ខែតុលា ឆ្នាំ 2020]. អាចរកបាននៅ៖ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279542/
viii. គ្រុនផ្តាសាយ (Flu)។ មជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រង និងបង្ការជំងឺ។ https://www.cdc.gov/flu/symptoms/coldflu.htm
ix. COVID-19, ផ្តាសាយ អាល្លែកហ្ស៊ី និងគ្រុនផ្តាសាយ៖ តើអ្វីជាភាពខុសគ្នា? Mayo Clinic https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/coronavirus/in-depth/covid-19-cold-flu-and-allergies-differences/art-20503981
x. Maggini S, Beveridge S, Suter M. A ការប្រើរួមគ្នាក្នុងកម្រិតខ្ពស់នៃវីតាមីន C បូកស័ង្កសីសម្រាប់ផ្តាសាយធម្មតា។ ព្រឹត្តិប័ត្រស្រាវជ្រាវវេជ្ជសាស្រ្តអន្តរជាតិ។ 2012;40(1):28-42. doi:10.1177/147323001204000104, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22429343/ ទាញយកនៅថ្ងៃទី 9 ខែធ្នូ ឆ្នាំ 2020។
xi. ផ្តាសាយធម្មតា - រោគសញ្ញានិងមូលហេតុ។ Mayo Clinic. បោះពុម្ពនៅ ឆ្នាំ 2017. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/common-cold/symptoms-causes/syc-20351605 ទាញយកនៅថ្ងៃទី 9 ខែធ្នូ ឆ្នាំ 2020។
xii. តើខ្ញំមានជំងឺរលាកឆ្អឹងរូងច្រមុះមែនទេ? WebMD. ទាញយកនៅថ្ងៃទី 9 ខែធ្នូ ឆ្នាំ 2020។ https://www.webmd.com/allergies/sinusitus-test